TCK madde 82 – Kasten Öldürmenin Nitelikli Halleri

Türk Ceza Kanunu madde 82, kasten insan öldürmenin nitelikli hallerini düzenlemektedir. Alman Ceza Kanunundan farklı olarak TCK, kasten öldürme suçu için hafifletici sebeplerle belirlememekte, sadece ağırlaştırıcı nedenleri ortaya koymaktadır. Kasten insan öldürmenin basit hali ile nitelikli halleri arasında fark kendisi ceza miktarında göstermektedir. Suçun basit halinde fail müebbet hapis cezası ile cezalandırılırken, nitelikleri hallerin olayda mevcut olması halinde fail ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile müebbet hapis cezası, cezanın infazı açısından farklılıklar gösterdiği gibi, dava zamanaşımı, ceza zamanaşımı gibi hususlarda da ayrılmaktadır.

TCK madde 82 ile belirlenen kasten öldürmenin nitelikli halleri, öldürme eyleminde gerçekleşen fiilin haksızlık içeriğine dayanmaktadır. Örneğin bir insanın anlık gelişen bir kavga neticesinde silahla ateş edilerek öldürülmesiyle, 2 yıl önce gerçekleşmiş bir olay nedeniyle failin plan yapıp, mağdurun hiçbir şekilde kaçmasına imkan tanımayacak şekilde öldürmesi arasında fark olması gerektiği kanaati vardır. Kanun koyucu bu farklı, kasten insan öldürmenin nitelikli halleri ile ortaya koymaktadır.

Nitelikli haller kanunda sınırlı sayıda sayılmıştır. Dolayısıyla kıyas yoluyla ya da olayın niteliği gereği gibi nedenlerle nitelikli haller artırılamaz. Kasten öldürmenin nitelikli halinin varlığının olayda bulunması için sayılı ağırlaştırıcı nedenlerden birinin mevcudiyeti yeterlidir. Aynı olayda birden çok ağırlaştırıcı nedenin bulunması ise ceza miktarına etki etmez. Yine mahkemece ağırlaştırılmış müebbet hapis cezana hükmedilecektir.

TCK madde 82, birçok nitelikli hal belirlemişse de, örneğin kasten öldürme suçunun birden fazla kişi tarafından beraber işlenmesini ya da ırk, din gibi ayrımcılığı ortaya koyan nedenlerle işlenmesini nitelikli hal olarak saymamaktadır. Bu da kanun koyucunun tercihi olarak değerlendirilmelidir. Aksi halde her talep üzerine yeni bir nitelikli hal eklemek gerekir.

Kasten Öldürmenin Nitelikli Halleri ile Korunan Hukuki Değer

TCK madde 81 – Kasten Öldürme Suçu ile düzenlenen kasten insan öldürmenin basit halinde olduğu gibi TCK madde 82 ile de insanın yaşam hakkı korunmaktadır. Anayasa madde 11 ve 15’de olduğu gibi “Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.” diyen 17/1’inci maddesi, insanın yaşama hakkını korumaktadır. TCK madde 82 de suçun önlenmesi suretiyle insanın yaşam hakkını korumaya çalışmaktadır.

Kasten Öldürmenin Nitelikli Hallerinin Maddi Unsurları

Maddi Konu: Kasten öldürmenin nitelikli hallerinde maddi konu insandır. TCK madde 81 ile ilgili konuda açıklandığı üzere burada kastedilen, bir insandan tam olarak doğan ve bir an için bile olsa kendi başına yaşayan varlıktır. Dolayısıyla anne rahmindeki cenin bu suçta konu olamaz.

Fail: Kasten öldürmenin nitelikli hallerinde fail, nitelikli hale göre belirlenecektir. “Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı” nitelikli halinde fail ile mağdur arasında belirlenen ilişkinin bulunması gereklidir. Diğer nitelikli hallerde ise fail herkes olabilir.

Mağdur: Suçun mağduru herkes olabilir.

Fiil: Kasten öldürmenin nitelikli halle işlenmesinde fiil, TCK madde 82 ile belirlenen sınırlı sayıdaki niteliklere sahip olmalıdır.

Netice: Suçun oluşması için mağdurun ölümünün gerçekleşmesi gereklidir. Ölüm, beyin ölümü olarak değerlendirilmekte ve bilimsel yöntemle tespiti gerekmektedir. Nedensellik bağının bulunması ve objektif isnadiyet de suçtan söz edebilmek için gerekli hususlardır.

Kasten Öldürmenin Nitelikli Halleri

1- Tasarlayarak Öldürme (Taammüden İnsan Öldürme)

Tasarlayarak insan öldürmede suç kararının alınması ile suçun işlenmesi için gerekli harekete geçme arasında bir zaman geçmeli, bu süreçte suçun nasıl, nerede, hangi araçla, ne zaman ve ne şekilde gerçekleşeceği planlanlanmalı ve fail soğukkanlı olmalıdır. Yargıtay, soğukkanlılık ile plan kurma teorilerini karma olarak kullanmaktadır.

2- Canavarca Hisle veya Eziyet Çektirerek Öldürme

TCK madde 82 gerekçesi, canavarca his ve eziyet çektirerek öldürmeyi açıklamaktadır. Buna göre canavarca öldürmede önemli olan kişinin acıma hissi olmaksızın suçu işlemesidir. Canavarca hissin söz konusu olması için öldürme fiilinin vahşi bir yöntemle gerçekleşmesi gereklidir. Madde gerekçesinde kişinin yakılarak, uyurken kulağının içine kızgın yağ dökülerek veya vücudu parçalanarak öldürülmesi canavarca hisle öldürmeye örnek gösterilmektedir.

Diğer seçimlik hareket olan eziyet çektirerek öldürme ise mağdur hemen değil, bir süre acı çektirilerek öldürülmektedir. Gerekçede, kişinin gözlerinin çıkartılarak, kulağı ve sair organları kesilmek suretiyle acı çektirilmesi sonucunda öldürülmesi örnek gösterilmektedir. TCK madde 94 işkenceyi, madde 96 ise eziyeti ayrıca suç olarak düzenlemektedir. Olayda hangi suçun işlendiğini ortaya koyabilmek için failin kastına bakmak gereklidir. Zira işkence ve eziyet suçlarında öldürme kastı bulunmamakta, eziyet çektirerek öldürme suçunda ise failin ulaşmak istediği netice kişinin ölümüdür.

3- Yangın, Su Baskını, Tahrip, Batırma veya Bombalama ya da Nükleer, Biyolojik veya Kimyasal Silah Kullanmak Suretiyle İnsan Öldürme

TCK madde 82/c bendinde öldürmenin genel tehlike yaratmak ya da tehlikeli araçlar kullanılmak suretiyle işlenmesi nitelikli hal olarak belirlenmektedir. Sayılı yöntem ve araçlar dışındakiler nitelikli hal olarak kabul edilemez.  TCK 170 ve devamı maddelerinde genel tehlike yaratan suçlar bulunmaktadır. Belirtilen nitelikli hal ge­nel tehlikeye sebebiyet verme suçunu da içermektedir. TCK madde 44 – Fikri İçtima hükmü gereği fail daha ağır cezayı gerektiren kasten öldürme suçundan dolayı cezalandırılacaktır.

4- Üstsoy veya Altsoydan Birine ya da Eş, Boşandığı Eş veya Kardeşe Karşı Kasten Öldürme Suçu

Kasten öldürme suçunun sayılan kişilere karşı işlenmesi halinde kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Dikkat edilmesi gereken bendin, kayın hısımlarını kapsamamasıdır. Yani gelinin, kayınpederin öldürülmesi nitelikli hal olarak değerlendirilmeyecektir. 8/7/2021 tarihli ve 7331 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle kişinin boşandığı eski eşini öldürmesi de kasten öldürmenin nitelikli hali olarak kabul edilmiştir.

5- Çocuğa ya da Beden veya Ruh Bakımından Kendisini Savunamayacak Durumda Bulunan Kişiye Karşı Kasten Öldürme Suçu

TCK madde 82/e bendinde sayılanlara kişilere karşı işlenen kasten öldürme suçu nitelikli hal olarak değerlendirilmiştir. Çocuk ifadesinden kasıt, 18 yaşını doldurmamış kişidir. Evlenme gibi yollarla reşit olmak durumu değiştirmez. Ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişi ile ise ileri yaşı, hastalığı, malullüğü veya ruhi veya fizik güçsüzlüğü nedeniyle kendini korumaktan aciz bir kimse ifade edilmektedir. Doktrinde sarhoşluk, uyku hali, görme yetisinin bulunmaması gibi öldürme fiiline karşı kendini koruyamayacak ve savunamayacak sebebe sahip olanlara karşı suçun işlenmesi halinde de nitelikli halden söz edilmesi gerektiği belirtilmektedir.

6- Kasten Öldürme Suçunun Kadına Karşı İşlenmesi

Gebe olduğu bilenen kadına karşı işlenmesi olarak düzenlenmiş bent, 12/5/2022 tarihli 7406 sayılı kanunun 2’nci maddesiyle tüm kadınları kapsayacak şekilde değiştirilmiştir. Buna göre kasten öldürme suçunda öldürülen mağdur kadın ise, nitelikli hal ortaya çıkacaktır. Kadına yönelik şiddetin önlenmesi için yapılan düzenleme ayrımcılık gibi gözükse de hukukun yaşananlardan bağımsız olmasının mümkün olmaması ve kadının fiziksel olarak daha güçsüz olması nedenleriyle yerindedir.

7- Kişinin Yerine Getirdiği Kamu Görevi Nedeniyle Kasten Öldürülmesi

Mülga kanundaki düzenleme genişletilerek kişinin kamu görevini yerine getirmesi nedeniyle kişinin öldürülmesi halinde ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası gündeme gelecektir. TCK 6 – Tanımlar maddesi kamu görevlisini “kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi” olarak tanımlamaktadır. Tanımdan da anlaşılacağı üzere kamu görevinin süreli, süreksiz, geçici, vs olmasının önemi yoktur.

8- Bir Suçu Gizlemek, Delillerini Ortadan Kaldırmak veya İşlenmesini Kolaylaştırmak ya da Yakalanmamak Amacıyla Kasten Öldürme

Bentte sayılan hallerde kasten öldürmenin nitelikli hali gerçekleşecektir. Bir suçu gizlemek, suçun delillerini ortadan kaldırmak ya da suçun işlenmesini kolaylaştırma hallerinde suçun tamamlanması gerekmez. Nitelikli hal oluşacaktır. Aynı durum yakalanmamak amacıyla kasten öldürmede de geçerlidir. Kişinin, kasten öldürme suçunu işlemesine rağmen yakalanması durumunda da nitelikli hal oluşmuştur.

9- Bir Suçu İşleyememekten Dolayı Duyduğu İnfialle Kasten Öldürme Suçu

Cinsel saldırı suçunu işlemek için icra hareketlerine başlamış ancak herhangi bir sebeple suçu tamamlayamamış failin kızgınlık, öfke gibi nedenlerle öldürme suçunu işlemesi hali, bu nitelikli hale örnektir. Tamamlanamayan fiilin suç olmaması, örneğin kabahat olması, halinde bent uygulanmaz.

10- Kan Gütme Saikiyle Kasten Öldürme

Kan gütme saikiyle kasten öldürmede fail, evvelden işlenmiş bir öldürme suçunun intikamını almak için hareket etmektedir. Sebep öldürmenin kasten ya da taksirle olması önemsizdir. En önemli husus ise bu nitelikli halin, ilk öldürmenin failinin öldürülmesinde uygulanamamasıdır. Yani B’yi öldüren A’yı, bu fiili nedeniyle C tarafından öldürülürse, kan gütme saikiyle öldürmeden söz edilmez. Burada duruma göre haksız tahrik hükümleri bulunabileceği gibi tasarlayarak kasten öldürme de söz konusu olabilir. Öldürülen kişi, ilk öldürme suçunu işleyen kişi ile bağlantılı olmalıdır. Örneğin aynı gruptan olma, ailesinden birisi olma gibi. Nitelikli halin varlığı için ilk öldürmeden sonra failin duyduğu acının, öfkenin geçmesi için bir sürenin geçmesi gerekir. Fail bir görev bilinciyle hareket etmelidir.

11- Töre Saikiyle Kasten Öldürme Suçu

Töre saikiyle kasten öldürmeden söz edebilmek için öncelikle töre kavramı netleştirilmelidir. Töre, bir toplulukta benimsenmiş, yerleşmiş davranış ve yaşama biçimlerinin, kuralların, görenek ve geleneklerin, ortaklaşa alışkanlıkların, tutulan yolların bütünüdür. Buna göre fail suçu, dahil olduğu törenin gereği işlemelidir. Burada ilk akla gelen namus nedeniyle işlenen öldürme suçlarıdır ancak namus cinayetini, töre saikiyle kasten öldürme suçunun kapsamında görmek her zaman söz konusu değildir. Eğer namus nedeniyle işlenen fiil töre tarafından kabul gören, suçu işleyeni öven ve yücelten bir eylem ise suç, töre saikiyle kasten öldürme suçu kapsamında değerlendirilmelidir. Aksi halde nitelikli hal oluşmaz.

TCK 82

Nitelikli Haller

Madde 82- (1) Kasten öldürme suçunun;29
a) Tasarlayarak,
b) Canavarca hisle veya eziyet çektirerek,
c) Yangın, su baskını, tahrip, batırma veya bombalama ya da nükleer, biyolojik veya kimyasal silah kullanmak suretiyle,
d) Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı,30
e) Çocuğa ya da beden veya ruh bakımından kendisini savunamayacak durumda bulunan kişiye karşı,
f) (Değişik:12/5/2022-7406/2 md.) Kadına karşı,
g) Kişinin yerine getirdiği kamu görevi nedeniyle,
h) Bir suçu gizlemek, delillerini ortadan kaldırmak veya işlenmesini kolaylaştırmak ya da yakalanmamak amacıyla,31
i) (Ek:29/6/2005 – 5377/9 md.)Bir suçu işleyememekten dolayı duyduğu infialle,
j) Kan gütme saikiyle,
k) Töre saikiyle,
İşlenmesi halinde, kişi ağırlaştırılmış müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.