TCK madde 81 – Kasten Öldürme Suçu (27 Soru – Cevap)

Kasten İnsan Öldürme Suçu Nedir?

Türk Ceza Kanunu madde 81’in başlığı her ne kadar kasten öldürme olsa da madde metninde öldürülenin insan olduğunun belirtilmesi nedeniyle suçu, kasten insan öldürme suçu olarak adlandırmak yerindedir. Mülga ceza yasasında adam öldürmek cürümleri isimli fasılda yer alan suçun artık kasten adam öldürme olarak adlandırılmaması gerekir. Bu ifade hem hukuk diline aykırıdır hem de cinsiyetçi bir söylem olduğu için karmaşa yaratmakta ve olumsuz karşılanmaktadır.

İnsanların bir arada yaşamaya başlamaları ihtiyaçların sonucu iken devletin ortaya çıkışı, kargaşanın önüne geçme amacını taşır. Toplumu oluşturan bireyler, bazı haklarından vazgeçmek bazılarını da devlete devretmek suretiyle güçlü bir organizma oluşturmuşlardır. Yaptırım gücü bulunan devlet de toplumun refahını ve devamlılığını sağlayabilmek için kurallar oluşturmuştur. Ceza yasası, devletin en önemli gücüdür. Hatta ceza yasası, devletin varlık sebebidir. Devletin tüm fonksiyonları başka güçlere bırakılabilir ancak cezalandırma yetisinin devri söz konusu değildir. Ceza yasalarında düzenlenen en temel suç ise insan öldürme suçudur.

Türk Ceza Kanunu madde 81’e göre kasten öldürme suçu, bir insanın başka bir insanı öldürme kastıyla hareket ederek öldürmesidir. Alman Ceza Kanunundan farklı olarak TCK kasten öldürme suçunu tek şekilde düzenlemiştir. Alman Ceza Kanunu, 211 ve 212’nci maddelerinde, iki farklı düzenleme getirmektedir. 212’nci maddeki suçun basit ve temel hali iken, 211’inci maddenin nitelikli hal olduğu görüşü hakimdir. 211’inci maddede (öldürme arzusuyla, cinsel tatmin elde etmek için, açgözlülükle veya başka temel güdülerle, haince veya zalimce veya kamusal tehlike oluşturacak şekilde veya başka bir suçu kolaylaştırmak veya örtbas etmek için) insan öldürme için “Mord” yani cinayet ifadesi kullanılmaktadır. 212’nci maddedeki insan öldürme için ise Totschlag(insan öldürme) ifadesi kullanılmaktadır. 212’nci maddedeki “katil olmaksızın” unsuru, öldürme kastının varlığına rağmen ağırlaştırıcı unsurların bulunmadığı anlamını vermektedir. Alman Ceza Kanununda suçun hafif haline de yer verirken, Türk Ceza Kanununda bu yönde bir düzenleme bulunmamaktadır.

Kasten İnsan Öldürme Suçu ile Korunan Hukuki Değer

TCK madde 81 ile düzenlenen kasten öldürme suçu ile korunan hukuki menfaat, yaşama hakkıdır. Anayasa madde 11/1 “Herkes, kişiliğine bağlı, dokunulmaz, devredilmez, vazgeçilmez temel hak ve hürriyetlere sahiptir.“, madde 15/2 “Birinci fıkrada belirlenen durumlarda da, savaş hukukuna uygun fiiller sonucu meydana gelen ölümler dışında, kişinin yaşama hakkına, maddî ve manevî varlığının bütünlüğüne dokunulamaz…” ve madde 17/1 “Herkes, yaşama, maddî ve manevî varlığını koruma ve geliştirme hakkına sahiptir.“, demektedir. Yaşama hakkı, çoğunluk insan hakkının temelini oluşturması nedeniyle özen öneme sahiptir. Devlet insanların yaşama hakkını korumak için tedbirler almak zorundadır. TCK madde 81 de bu kapsamdaki bir önlem ve sonuçtur. Önlemdir çünkü caydırıcılık vasfı nedeniyle suç, yaşama hakkına zarar verilmesine engel olmayı hedefler. Sonuçtur çünkü belirlenen yaptırım ile gerçekleşmiş ölümün soruşturulması yükümlülüğünü devlete yükler.

Kasten Öldürme Suçunun Maddi Unsurları

Maddi Konu: Kasten insan öldürme suçunun maddi konusu insandır. Ancak mevzuatta insanın tanımı bulunmamaktadır. Bu nedenle, TCK madde 81’de yer alan insan kavramının ne olduğu sorusu gündeme gelmektedir. Türk Medeni Kanunu madde 28/1 “Kişilik, çocuğun sağ olarak tamamıyla doğduğu anda başlar ve ölümle sona erer.” demektedir. Dolayısıyla insanın, insandan sağ olarak ve tamamıyla doğan, bir an bile olsa kendi başına yaşam fonksiyonlarını gösteren, suçun fiilinin gerçekleştiği anda yaşayan varlık olarak kabulü gerekir. Görüntü olarak insana benzememek, eksik uzuv sahibi olmak, yaşamaya devam edecek niteliklere sahip olmamak, vs insan sıfatının kazanımı için önemsizdir. Önemli olan bir insandan canlı olarak doğmaktır. Doğumun tamamlanmış olması şarttır.

Fail: Kasten öldürme suçunun faili herkes olabilir. Özgü suç değildir. Ancak TMK madde 82/1-d, “Üstsoy veya altsoydan birine ya da eş, boşandığı eş veya kardeşe karşı” demekle suçun bu nitelikli halinin özgü suç olduğunu, failin açıklanan bağa sahip olması gerektiğini belirtmektedir. Suçun mağduru ile faili aynı kişi olamaz. Yani intihar sonucundan ölen kişi fail değildir.

Mağdur: Suçun mağduru herkes olabilir. Ancak maddi konu bölümünde belirtilen niteliklerin bulunması gereklidir.

Fiil: Serbest hareketli bir suç olan kasten insan öldürme suçunda fiil, maddi konu olan insanın öldürülmesidir. Öldürme ani şekilde işlenebileceği gibi fiil uzun bir sürede de gerçekleştirilebilir. Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi TCK’nın 83’üncü maddesinde ayrıca düzenlenmiştir.

Netice: Kasten insan öldürme suçu neticeli bir suçtur ve netice, mağdurun ölümüdür. Ölümün gerçekleştiği bilimsel yöntemle tespit edilmelidir. Beynin vücudu yönetme gücünü kaybetmesi halinde beyin ölümü ve dolayısıyla ölümün gerçekleştiği kabul edilecektir. Kişinin makineler vasıtasıyla bazı biyolojik faaliyetlerine devam etmesi, ölümün gerçekleştiğinin kabulüne engel değildir.

Nedensellik Bağı: TCK madde 81 kapsamındaki kasten insan öldürme suçunun gerçekleştiğinin kabulü için nedensellik bağının mevcudiyeti gerekir. Şart teorisine göre bu suçtan söz edebilmek için gerçekleştirilen fiilin ölüm neticesine sebep olması gereklidir. Örneğin, arkadaşının yanına gitmek üzere otobüs durağına gidip beklemeye başlayan kişinin burada silahla kasten öldürülmesi halinde önemli olan şart silahla ateş edilmesidir. Şart, yaşanandan çıkartıldığında ölüm neticesi gerçekleşmeyendir.

Objektif İsnadiyet: Fiil ile netice arasında nedensellik bağının bulunması tek başına failin suçu işlediğinin kabulü için yetmemektedir. Bir de neticenin faile objektif bakış açısıyla isnat edilip edilemeyeceği değerlendirilmelidir.

Kasten Öldürme Suçunun Manevi Unsuru

Türk Ceza Kanunu madde 81 ile hayat bulan kasten insan öldürme suçu kast ile işlenebilen bir suçtur. TCK 21 – Kast, suçun kanuni tanımındaki unsurların bilerek ve istenerek gerçekleştirilmesidir. Kasten öldürme suçu doğrudan kastla işlenebileceği gibi olası kastla da işlenebilir. Kast, en başta mevcut olabileceği gibi süreçte de ortaya çıkabilir. Özellikle kasten öldürme ile kasten yaralama suçlarının ayrımı için kastın iyi değerlendirilmesi ve olayın objektif ve subjektif tüm unsurlarının incelenmesi gerekir. Burada faille maktul arasında öldürmeyi gerektiren husumet olup olmadığı, olayda kullanılan silahın elverişliliği, hedef alınan vücut bölgesi, darbenin sayısı, şiddeti, yaraların niteliği, failin fiile kendiliğinden veya bir engel sebebiyle son vermiş olması, olay sonrası failin ölene veya mağdura yönelik davranışları, vb değerlendirilerek sonuca gidilmelidir.

Hukuka Aykırılık Unsuru

Kolluğun silah kullanma yetkisi bu suç tipi için oldukça önemli olup, ayrı bir yazıda konuya değinilecektir. Hukuka uygunluk nedenleri arasında yer alan ilgilinin rızası, kasten öldürme için geçerli değildir.

TCK madde 81

Kasten öldürme
Madde 81– (1) Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır.

Soru ve Cevaplarla Kasten İnsan Öldürme Suçu

1- Kasten insan öldürme suçuna teşebbüs mümkün müdür?

TCK madde 35/1 ile belirlenen suça teşebbüs, kasten insan öldürme suçu için münkündür.

2- Kasten insan öldürme suçuna iştirak mümkün müdür?

Müşterek faiiliğin yanı sıra azmettirme ve yardım etme de bu suç için mümkündür.

3- Bu suç için ağırlaştırıcı nedenler var mıdır?

Kasten öldürme suçu için ağırlaştırıcı nedenler TCK madde 82’de belirlenmiştir. Ağırlaştırıcı nedenlerle ilgili detaylı bilgi bir sonraki yazıda yer alacaktır. TCK, mülga ceza kanunu ve Alman Ceza Kanunundan farklı olarak hafifletici nedenler öngörmemiştir.

4- Kasten insan öldürme suçunun cezası nedir?

TCK madde 81’e göre kasten insan öldürme suçunun cezası, müebbet hapis cezasıdır.

5- TCK madde 81 şikayete bağlı bir suçu mu düzenlemiştir?

Hayır. Kasten öldürme şikayete bağlı değildir. Re’sen yargılama yapılır.

6- Kasten insan öldürme suçu ile ilgili yargılamada görevli ve yetkili mahkeme hangisidir?

TCK madde 81 ile düzenlenen kasten öldürme suçunda ceza yargılaması suçun işlendiği yer mahkemesinde yapılır. Görevli mahkeme ise, suçun müebbet hapis cezasını gerektirmesi nedeniyle ağır ceza mahkemesidir.

7- Kasten öldürmede dava zamanaşımı ne kadardır?

TCK madde 66/1-b gereğince kasten öldürme suçundan dava zamanaşımı 25 yıldır.

8- Kasten insan öldürme suçunda ceza zamanaşımı ne kadardır?

Ceza zamanşımını düzenleyen TCK madde 68 müebbet hapis cezalarında30 yılın geçmesiyle cezanın infaz edilemeyeceğini belirlemektedir.

9- Uzlaşma ya da etkin pişmanlık hükümleri bu suç içni uygulanabilir mi?

Kasten insan öldürme suçu için uzlaşma ya da etkin pişmanlık söz konusu değildir.

10- Kasten insan öldürme suçu ile ilgili olayda tutuklama kararı verilebilir mi?

CMK madde 100/3-a-3, kasten öldürme suçu ile ilgili olayda suçun işlendiğine dair kuvvetli şüphe oluşturacak somut delillerin varlığı halinde tutuklama nedeninin var sayılabileceğini belirlemektedir. Dolayısıyla, işin önemi ve verielcek ceza da değerlendirilerek, bu suça ilişkin yargılamada tutuklama kararı verilme ihtimali yüksektir.

11- Kasten öldürme suçu ile ilgili soruşturmada ve kovuşturmada iletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması mümkün müdür?

CMK madde 135, suç işlendiğine ilişkin somut delillere dayanan kuvvetli şüphe sebeplerinin varlığı ve başka suretle delil elde edilmesi imkânının bulunmaması durumunda ve belirli suçlar için şüpheli veya sanığın telekomünikasyon yoluyla iletişiminin dinlenebileceğine, kayda alınabileceğine ve sinyal bilgilerinin değerlendirilebileceğini belirlemektedir. Maddede listelenen suçlar arasında kasten öldürme mevcuttur. Dolayısıyla belirtilen işlemin yapılması bu suç için mümkündür.

12- Kasten öldürme suçunda teknik izleme yapılabilir mi?

Evet. CMK madde 140, maddede yer alan şartların varlığı halinde kasten öldürme suçu için teknik izlemeye imkan tanımaktadır.

13- TCK madde 81 ile belirlenen kasten insan öldürme suçunda avukat tutmak zorunlu mudur?

CMK madde 150/3, 5 yıldan fazla hapis cezasını gerektiren suçlarda şüpheli ya da sanığın müdafi yani avukatının olması zorunludur. Eğer kişi kendisi özel avukat tutmazsa ya da tutamazsa, baro aracılığıyla kendisine müdafi, avukat atanacaktır.

14- Kasten insan öldürmede hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilebilir mi?

Ceza miktarı değerlendirildiğinde hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı kasten öldürme suçu için geçerli olmaz.

15- Kasten öldürmede maddi ve manevi tazminat talep edilebilir mi?

Ceza yargılamasından bağımsız olarak hukuk davası açmak suretiyle failden manevi ve maddi tazminat talep edilebilir.

16- Delillerin toplanmasında nelere dikkat edilmelidir?

Kasten insan öldürme suçu anlık gelişen bir olayda gerçekleşebileceği gibi planlı ve uzun süreye yayılmış hazırlık ve icra faaliyetleriyle de gerçeklemiş olabilir. Bu nedenle sadece olay anı değil, taraflar arasında ilişkin, evvelden yaşananlar gibi hususlar da iyi araştırılmalıdır. Olay yerinin incelenmesi sağlıklı sonuca ulaşmak için çok önemli olup, gerekli özen gösterilmeden yapılan olay yeri incelemesi ceza yargılamasını sakatlayabilir. Bu nedenle ilk andan itibaren avukatın da olay yerine ulaşması ve her adımı bizzat takip etmesi önemlidir. Yukarıda belirtildiği üzere CMK, kasten öldürme suçu için delil toplama amacıyla alınan işlemlere de imkan tanımaktadır. Bunlar da olayda kullanılmalıdır.

17- Kasten öldürmede cesedin bulunması zorunlu mudur?

“Ceset yoksa suç yoktur” düşüncesi geçerli değildir. Cesede ulaşılamasa da kasten öldürme suçunun işlendiğini ortaya koyacak somut deliller mevcutsa ve şüphe yoksa, sanık cezalandırılacaktır.

18-Kasten öldürmenin ihmali davranışla işlenmesi mümkündür?

Evet, mümkündür. Yasa koyucu bu hususu TCK madde 83’te ayrıca düzenlemiştir.

19- İntihara yönlendirmek kasten insan öldürme suçu olarak değerlendirilebilir mi?

Kanun koyucu intihara yönlendirmeyi TCK madde 84 ile ayrıca düzenlemiş ve ayrı sonuç bağlamıştır. Zaten TCK madde 81’de kasten öldürme suçu, bir insanı kasten öldürmek olarak anlamlandırılmaktadır. İntihara yönlendirmede öldürme fiilinden söz etmek doğru olmayacaktır.

20- İnsan öldürmenin taksirle gerçekleşmesi mümkün müdür?

İnsan öldürme taksirle de gerçekleşebilir. Türk Ceza Kanunu taksirle öldürmeyi madde 85’te düzenlemektedir. Bu konu ayrıca incelenecektir.

21- Mevzuatımız ölme hakkını kabul etmekte midir? Kişinin intihar etmesi bir hak mıdır?

Türk hukuku, yaşama hakkının vazgeçilemez bir hak olarak düzenlemektedir. Kişi, kendi yaşamından vazgeçemez. İntihar etmek için hareket eden kişi, başarısız olduğu takdirde kasten öldürmeye teşebbüs söz konusu olmasa da yasa koyucu bu eylemi bir tasarruf yetkisi olarak da görmemektedir.

22- Ceninin öldürümesi kasten insan öldürme suçunu mu ihtiva eder?

TCK madde 81, insanın öldürümesi halinde kasten öldürme suçunun gündeme geleceğini ortaya koymaktadır. İnsan ise, insandan tam ve sağlıklı yani yaşam fonksiyonu anlık bile olsa doğru şekilde çalışarak doğan varlığı ifade eder. Bu ana kadar, anne karnındaki cenin, ceza hukuku kapsamında insan olarak değerlendirilmez. Dolayısıyla anne karnındaki çocuğun ölümüne kasten sebep olunsa bile kasten öldürme suçu gerçekleşmeyecektir. Bu durumda TCK madde 99 ile hayat bulan çocuk düşürtme suçu gündeme gelebilir.

23- Ölüye, cesede öldürücü bir fiilde bulunmak kasten öldürme olarak değerlendirilebilir mi?

Kasten öldürme suçu ancak hayatta olan, canlı insana karşı gerçekleşebilir. Dolayısıyla örneğin, bir cesedin kalbinden bıçaklanması kasten öldürme suçunu oluşturmaz.

24- Ne zaman kişinin öldüğü kabul edilir?

Mezarlık Yerlerinin İnşası ile Cenaze Nakil ve Defin İşlemleri Hakkında Yönetmeliği madde 4 ölüyü, tıbben beyin ve kalp ölümü gerçekleşen kişi olarak tanımlamakta, Organ Nakli Hizmetleri Yönetmeliği madde 4 ise “Beyin ölümü teşhisi ile ölümü kesinleşen…” demektedir. Yargıtay ölümü, beyin ölümünün gerçekleşmesi olarak kabul etmektedir.

25- Kasten öldürmede kast nasıl belirlenmelidir? Kasten yaralama suçundaki kast ile fark nasıl anlaşılır?

Kasten yaralamada ölümün gerçekleşmesi ya da kasten öldürmenin teşebbüs aşamasında kalması hallerinde suçun kasten yaralama mı yoksa kasten öldürme mi olduğu tartışma konusu olabilmektedir. Yargıtay hangi kast ile hareket edildiğini belirleyebilmek için bazı kriterler ortaya koymuştur. Bu kriterleri her olay için ayrı ayrı değerlendirmek gerekir. Kriterlerin artması da mümkündür. Temel olarak şu hususlar kastın belirlenmesinde değerlendirilebilir:

• isabet alınan bölge,
• darbenin şiddeti,
• darbe sayısı,
• darbenin meydana getirdiği zarar,
• darbenin mağdurun bedenindeki yeri,
• kullanılan vasıta ve kullanılma şekli,
• mağdurun yaşamını tehlikeye sokup sokmadığı,
• hedef seçme imkanının bulunup bulunmadığı,
• sanıkla mağdur arasında daha önce husumet bulunup bulunmaması,
• olayın gelişimine göre sanığın eylemini devam ettirme imkanı varken fiili devam ettiririp ettirmemesi,
• olayın gerçekleştiği ortam (kavga ortamında bir darbenin hayati bölgeye isabet etmesi gibi)

26- Uçaktaki bir kişiyi öldürmek için uçağa bomba koyan kişi, bombanın havada patlaması sonucu birden çok kişinin ölümüne sebep olursa kast nasıl belirlenecektir?

Uçağa binecek tek kişiyi öldürmek maksadıyla uçağa bomba koyulması ancak bombanın patlaması sonucu hedef alınan kişinin haricindeki kişilerin de ölmesi halinde, diğer kişileri de öldürme kastı failde mevcuttur. Zira burada muhakkaklık vardır.

27- Mağdurun rızası cezada etkileyici midir?

Mağdurun rızasının kasten öldürme suçunda etkisi yoktur. Bu fiil, rıza gösterilebilecek bir fiil değildir.