TCK madde 77 – İnsanlığa Karşı Suçlar

İnsalığa Karşı Suçların TCK ve Roma Statüsündeki Düzenlenme Şekilleri

Türk Ceza Kanununun “Uluslararası Suçlar” başlıklı birinci kısmının “Soykırım ve İnsanlığa Karşı Suçlar” başlıklı birinci bölümünde yer alan ve TCK madde 77’i oluşturan insanlığa karşı suçlar, kasten öldürme, kasten yaralama, işkence, eziyet veya köleleştirme, kişi hürriyetinden yoksun kılma, bilimsel deneylere tabi kılma, cinsel saldırıda bulunma, çocukların cinsel istismarı, zorla hamile bırakma veya zorla fuhşa sevketme eylemlerinin siyasal, felsefi, ırki veya dini amaçlarla toplumun bir kesimine karşı bir plan doğrultusunda sistemli olarak işlenmesidir. Yasa metninden çıkan bu tanımda dikkat edilmesi gereken hususlar şöyledir:

• Sayılan fiilerin toplumun bir kesimine, siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle gerçekleştirilmesi gerekir. Örneğin sırf belli bir köyde yaşadıkları için bir gruba karşı gerçekleştirilecek fiilleri insanlığa karşı suç olarak değerlendirmek mümkün olmayacaktır.
• TCK madde 77, insanlığa karşı suç olarak kabul edilebilecek fiileri belirlemiş ve sınırlamıştır. Dolayısıyla bu fiiller haricindeki eylemler, insanlığa karşı suç olarak değerlendirilemeyecektir. Örneğin TCK madde 76 – Soykırım Suçu oluşumu için eylemlerden birisi gruba ait çocukların bir başka gruba zorla nakledilmesidir. Ancak aynı fiilin siyasal bir sebeple toplumun bir kesimine yöneltilmesi halindeinsanlığa karşı suç oluşmayacaktır.

Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Stüsü madde 7, uluslararası boyutta insanlığa karşı suçlara bakışı göstermektedir:

Bu Statünün amaçları bakımından “insanlığa karşı suçlar”, herhangi bir sivil nüfusa karşı yaygın veya sistematik bir saldırının parçası olarak işlenen aşağıdaki fiilleri kapsamaktadır:
(a) Öldürme;
(b) Toplu yok etme;
(c) Köleleştirme;
(d) Nüfusun sürgün edilmesi veya zorla nakli;
(e) Uuslararası hukukun temel kurallarını ihlal ederek, hapsetme veya fiziksel özgürlükten başka biçimlerde mahrum etme;
(f) İşkence;
(g) Irza geçme, cinsel kölelik, zorla fuhuş, zorla hamile bırakma, zorla kısırlaştırma veya benzer ağırlıkla diğer cinsel şiddet şekilleri;
(h) Paragraf 3’te tanımlandığı şekliyle, her hangi bir tanımlanabilir grup veya topluluğa karşı, bu paragrafta atıf yapılan her hangi bir eylemle veya Mahkemenin yetki alanındaki her hangi bir suçla bağlantılı olarak siyasi, ırki, ulusal, etnik, kültürel, dinsel, cinsel veya evrensel olarak uluslararası hukukta kabul edilemez diğer nedenlere dayalı zulüm;
(i) Kişilerin zorla kaybedilmesi;
(j) Apartheid (Irk ayrımcılığı) suçu;
(k) Kasıtlı olarak ciddi ıstıraplara ya da bedensel veya zihinsel veya fiziksel sağlıkta ciddi hasara neden olan benzer nitelikteki diğer insanlık dışı eylemler.

Görüleceği üzere uluslararası düzenleme çok daha kapsmalı eylemleri bu suç tanımına dahil ettiği gibi “herhangi bir sivil nüfusa karşı” demek suretiyle TCK m.77’de yer alan saikin dayanağı olan sınırı çokça geniş tutmaktadır. Roma Statüsü’ndeki düzeleme çok daha yerindedir. Zira TCK madde77 doğru amaçla yola çıkmış ama sınır belirlemek suretiyle etkisini daraltmıştır. “Siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle” denilerek yapılan sınırlama, bunlara benzer gerekçelerle ortaya çıkmış durumlarda insanlığa karşı suçun gündeme gelememesine sebep olacaktır.

Korunan Hukuki Değer

İnsanlığa Karşı Suçlar, TCK madde 77’de belirlenen fiillerin işlenmesi ile gerçekleşebilir. Dolayısıyla korunan hukuki değer insanın yaşama hakkı, bedensel bütünlüğü, kişisel hürriyet hakkı, cinsel özgürlüğü ve onurudur. Bunun yanı sıra kişilerin siyasal, felsefi, ırki veya dini değerlerinin korunması ve insanların bu değerlerle yaşama hakkının zarara uğramasını engellemek de korunan hukuki değerlerdir. Madde metninde sınırlama gidilmesi hatalıdır. Zira insanlar sadece siyasal, felsefi, ırki veya dini değerlere sahip değillerdir ve oluşturdukları grupların ortak nokta ya da noktaları bunlarla sınırlı değildir. Bu nedenle sınırlama gidilmeden, genel bir düzenelme yapılması gereklidir.

Suçun Maddi Unsurları

Türk Ceza Kanunu madde 77’ye göre insanlığa karşı suçtan söz edebilmek için:

• Madde metninde yer alan fiillerin gerçekleştirilmesi
• Fiilin siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle toplumun bir kesimine yönelik olması
• Fiilin bir plan doğrultusunda sistemli olarak gerçekleştirilmesi

gereklidir. Buna göre suç tipine girebilecek fiiller sayılıdır. Aşağıda Fiil başlığında listelenmişlerdir. Bunların dışındaki fiiller, suç tipinin oluşmasını sağlamaz. Örneğin kişilerin sürgün edilmeleri, insanlığa karşı suç olarak değerlendirilemez. Fiilin mutlaka siyasal, felsefi, ırki veya dini bir saik taşıması ve toplumun bir kesimine yönelik olması gereklidir. Dolayısıyla bir kişiye yönelmiş kasten yaralama fiilinde, saik din bile olsa insanlığa karşı suç gündeme gelmez. Ayrıca fiilin bir plan doğrultusunda ve sistemli olarak gerçekleştirilmesi gereklidir. Ani gelişen bir olaydaki fiil, suç tipine uygun olmayacaktır.

Fail

İnsanlığa karşı suçun failin herkes olabilir. Özgü suç olarak düzenlenmemiş olan TCK 77, ceza kanunun tüzel kişileri fail olarak görmemesi nedeniyle bu suç tipinde fail gerçek kişi olabilir. Kişinin siyasi, asker, memur olması ya da başkaca bir niteliğinin bulunup bulunmadığına bakılmaksızın herkes, suçun unsurlarının mevcudiyeti halinde cezalandırılacaktır. TCK tüzel kişilerin cezalandırılmalarına olanak tanımasa da TCK madde 77/3 uyarınca insanlığa karşı suçlardan  dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.

Suçun Konusu

Farklı fiillerle gerçekleşebilen insanlığa karşı suçlarda suçun maddi konusu insanların bedenleridir.

İnsanlığa Karşı Suçlarda Mağdur

İnsanlığa karşı suçlar ancak belli niteliklere sahip gerçek kişilere karşı işlenebilir. Mağdur, siyasal, felsefi, ırki veya dini özellikleri bulunan bir toplum kesimine dahil kişiler olabilir. Siyasi grup ile devletin yönetimine ilişkin bir görüşe sahip olanlar, felsefi gruplar ile belli bir yaşama görüşü olanlar, ırki grup ile belli bir ırkın mensupları ve dini gruplar ile de yine belli bir dinin mensupları ifade edilmektedir. Örneğin salt kadın oldukları için ilgili fiillere maruz kalanlar bu suçun mağduru olamazlar.

Fiil

İnsanlığa karşı suçtan söz edilebilmesi için TCK madde 77’de yer alan fiillerden en az birinin hayat bulması gerekir. Bu fiiller:

• Kasten öldürme
• Kasten yaralama
• İşkence, eziyet veya köleleştirme
• Kişi hürriyetinden yoksun kılma
• Bilimsel deneylere tabi kılma
• Cinsel saldırıda bulunma, çocukların cinsel istismarı
• Zorla hamile bırakma
• Zorla fuhşa sevketme

şeklinde kendini göstermektedir. Eğer suç tipine uymamakla birlikte örneğin kasten öldürme fiili varsa, insanlığa karşı suçtan değil, kasten öldürme suçundan yargılama yapılacaktır. Soykırım suçunda olduğu gibi bu suç tipinde de, ihmali davranışla sayılı fiillerin gerçekleşmesi halinde TCK madde 77 yargılama dayanağı olamayacaktır.

Suçun Manevi Unsuru

TCK madde 77, failde özel kastın bulunmasını zorunlu kılmaktadır. Buna göre failin siyasal, felsefi, ırki veya dini bir kast ile hareket etmesi gereklidir. Dolayısıyla salt bir gruba karşı sayılı fiillerin işlenmesi, insanlığa karşı suç işlendiği sonucununa ulaştırmaz. Failde bu özel kast bulunmalıdır.

İnsanlığa Karşı Suçlarla İlgili Diğer Notlar

Teşebbüs

İnsanlığa karşı suçlara teşebbüs mümkündür.

Azmettirme ve Yardım Etme

TCK madde 38 ve 39’da yer alan azmettirme ve yardım etme bu suç tipi için mümkündür.

İçtima

İnsanlığa karşı suçun kasten öldürme veya kasten yaralama fiilleri sonucunda oluşması halinde gerçek içtima hükümleri uygulanır ve mağdur sayısınca cezalandırma sonucu ortaya çıkar. Suçun bir örgüt kapsamında işlenmesi halinde ise örgütü kuran veya yöneten kişi ile örgüte üye olanlar TCK madde 78 uyarınca ayrıca cezalandırılırlar.

İnsanlığa Karşı İşlenen Suçların Cezası

TCK madde 77/2 uyarınca insanlığa karşı suçun kasten öldürme ile işlenmesi halinde, fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına, diğer fiillerin işlenmesi halinde ise, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur. Kasten öldürme ve kasten yaralama fiilerinin mevcudiyeti halinde belirlenen mağdur sayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır. Yukarıda belirtildiği üzere suç bir örgüt kapsamında işlenmişse, ayrıca cezalandırmaya gidilir.

Soruşturma, Kovuşturma, Şikayetten Vazgeçme ve Zamanaşımı

Soruşturma ve kovuşturması şikayete tabi olmayan insanlığa karşı suçlarda şikayetten vazgeçme halinde dahi ceza yargılaması kamu adına devam eder. TCK madde 77/4 uyarınca bu suç tipinde dava ve ceza zamanaşımı yoktur.

Yetkili ve Görevli Mahkeme

İnsanlığa karşı suçlarda suçun işlendiği yer mahkemesi yetkili olup, ağır ceza mahkemesinde dava görülür.

İnsanlığa Karşı Suçlar ile İlgili Görüş

İnsanlığa karşı suçların Türk Ceza Kanununda düzenlenmiş olması oldukça kıymetlidir. Şüphesiz bu suç uluslararası ceza yargılamasının da konusudur. Ancak soykırım gibi bu suç tipinde de yeterli caydırıcılığın ve adaletin sağlanabilmesi için uluslararası işbirliğinin çok etkin şekilde mümkün kılınması gerekir. Zira ülkelerin iç hukuklarında bu tür düzenlemelerin bulunması yeterli değildir. Zaten bu suçları işleyenler devletin gücünü arkasına almış kişilerdir. Günümüzde bile birçok ülkede insanlığa karşı suçların devlet yöneticilerinin önderliğinde işlendiğini görebiliyoruz. On binlerce insanın tüm dünyanın gözü önünde öldürülmelerine şahit oluyoruz. Devleti yönetenlerin kendilerinin yargılanmalarına imkan vereceklerini düşünmek mantıklı değildir. güçlerini kaybetmeden önce de delilleri yok etmek ya da kanuni zemin hazırlamak için ellerinden geleni yapmaktadırlar. Zamanaşımının insanlığa karşı suçlar için söz konusu olmaması olumlu olsa da, bu türdeki failler genelde ölene kadar ülkelerine hükmetmektedir. Yargılanmaya fırsat kalmadan ve yaptıkları yanlarına kar kalarak ölmektedirler. Dolayısıyla bu tür suçlarda, adı olsa da kendi var olmayan Birleşmiş Milletler’in çok daha etkili, ülke ve yönetici ayırt etmeksizin faiilere yönelik güç kullanılabilen bir yapıya ulaşması zaruridir.

TCK 77

İnsanlığa karşı suçlar
Madde 77- (1) Aşağıdaki fiillerin, siyasal, felsefi, ırki veya dini saiklerle toplumun bir kesimine karşı bir plan doğrultusunda sistemli olarak işlenmesi, insanlığa karşı suç oluşturur:
a) Kasten öldürme.
b) Kasten yaralama.
c) İşkence, eziyet veya köleleştirme.
d) Kişi hürriyetinden yoksun kılma.
e) Bilimsel deneylere tabi kılma.
f) Cinsel saldırıda bulunma, çocukların cinsel istismarı.
g) Zorla hamile bırakma.
h) Zorla fuhşa sevketme.
(2) Birinci fıkranın (a) bendindeki fiilin işlenmesi halinde, fail hakkında ağırlaştırılmış müebbet hapis cezasına; diğer bentlerde tanımlanan fiillerin işlenmesi halinde ise, sekiz yıldan az olmamak üzere hapis cezasına hükmolunur. Ancak, birinci fıkranın (a) ve (b) bentleri kapsamında işlenen kasten öldürme ve kasten yaralama suçları açısından, belirlenen mağdur sayısınca gerçek içtima hükümleri uygulanır.
(3) Bu suçlardan dolayı tüzel kişiler hakkında da güvenlik tedbirine hükmolunur.
(4) Bu suçlardan dolayı zamanaşımı işlemez.